Viraal Haemorrhagisch Syndroom

Sinds een paar jaar komt er een relatief nieuwe virusinfectie voor onder konijnen. De aandoening heet RHD (Rabbit Haemorraghacig Disease) ook wel VHD (Viraal Hamorrhagische Diarree) en VHS (Viraal Haemorrhagisch Syndroom) genoemd. De benaming VHS wordt momenteel als meest gangbare Nederlandse benaming beschouwd. De ziekte dankt deze namen aan het feit dat ze wordt veroorzaakt door een virus (dus per definitie niet behandelbaar met medicijnen) dat sterfte veroorzaakt t.g.v. inwendige bloedingen en leveraantasting).

Viraal Haemorrhagisch Syndroom is enkel besmettelijk voor konijnen en is ongevaarlijk voor mensen en andere diersoorten. Het virus heeft op ruime schaal slachtoffers gemaakt onder zowel wilde konijnen als ook bij kleine en middelgrote konijnenhouders. Reden hiervoor is o.a. het feit dat bij het groenvoedering dat gewonnen wordt op plaatsen waartoe ook wilde konijnen toegang hebben, vooral in de hobby konijnenhouderij plaatsvindt.

Wat is VHS?
VHS is een ziekte van konijnen die voor het eerst is waargenomen in China en die in juni 1990 ook in België werd aangetoond. Ook in Italië en Spanje zijn veel konijnen getroffen door de ziekte. VHS is een uiterst besmettelijke ziekte die hoge sterfte onder konijnen veroorzaakt. Eerdere uitbraken van VHS in het buitenland leren ons dat ook het Nederlandse konijnen bestand (met name in Brabant en Limburg) ernstig in gevaar is. VHS verspreidt zich met de uitwerpselen van zieke konijnen maar verspreiding via besmet voer (met name groenvoer) is ook mogelijk. Het virus kan ook door muizen, ratten en insekten verspreid worden. Raakt een hok met meerdere konijnen besmet dan zal 65 tot 90% van de konijnen sterven, overigens enkel konijnen ouder dan 2 maanden worden door de ziekte getroffen.

Symptomen Viraal Haemorrhagisch Syndroom
Het konijn stopt met eten en krijgt meestal diarree, soms vloeibaar stinkend, soms bloederig, en het bloedt op het laatst soms uit de neus. Konijnen die besmet worden krijgen na 24 tot 48 hoge koorts en sterven dan in enkele uren. De inwendige organen worden aangetast. Of soms wordt het dier wordt alleen maar een paar dagen wat stil, en sterft plotseling al na een paar uur, zonder verdere symptomen. Vaak hebben de konijnen echter een lijdensweg van een paar dagen, en schreeuwen in de laatste minuten omdat ze nogals stikken tgv de optredende longbloedingen.
Als de dierenarts een aan VHS gestorven konijn open maakt dan ziet hij een gezwollen zwezerik (deze ligt voor het borstbeen in de hals), bloedingen in de longen en een bleke, gezwollen lever. Definitieve bevestiging van VHS gebeurd door sectie en weefsel onderzoek in een Pathologische Laboratorium.
Het is niet voldoende om het hok enkel door strenge hygiëne te bescherming indien er in de omgeving een geval van VHS is vastgesteld, enkel vaccinatie biedt afdoende bescherming. Dit laatste is natuurlijk geen reden om niet zo hygiënisch mogelijk te werken!

Vaccinatie
Vaccinatie vindt in Nederland momenteel het meest plaats met het vaccin Cunical (van fabrikant Mérial). Het beste kan het konijn op het einde van de 7e, begin van de 8e levensweek ingeënt worden. De enting heeft een werkingsduur van 1 jaar, dus eenmaal per jaar enten is voldoende. De beste tijd om de enting te laten geven is april/mei, zodat het konijn in de zomermaanden het best beschermd is. Een konijn moet in goede conditie zijn voor deze enting, een dierenarts zal het dier eerst moeten onderzoeken of het gezond is. De eerste entingen moeten gegeven worden als het konijn er de leeftijd voor heeft, ongeacht de tijd van het jaar.
Ook bij het aanschaffen van een ouder konijn, of een konijn uit een asiel, is het raadzaam het dier direct te laten enten, als dat nog niet gedaan is. Dan de volgende entingen zoveel mogelijk in de aangegeven maanden laten geven, bijvoorbeeld samen met de myxomatose enting op de daartoe speciaal gehouden entingsspreekuren..

Bestrijding Viraal Haemorrhagisch Syndroom
Zodra VHS is vastgesteld moeten maatregelen worden genomen in de gehele regio. Indien wilde konijnen besmet zijn dan is uiterste voorzichtigheid geboden. Nieuw aangekochte konijnen moeten 2 weken in quarantaine gehouden worden tezamen met enkele niet gevaccineerde dieren (dit omdat indien de aangekochte dieren gevaccineerd zijn deze toch het virus kunnen overbrengen). Daarnaast moeten bezoekers die door de velden of bossen gelopen hebben, of met andere konijnen in contact zijn geweest wisselen van kleding en schoeisel en grondig de handen wassen. Daar ook ongedierte de besmetting kan overbrengen moeten ratten en muizen bestreden worden, hierom het voer in goed afsluitbare containers bewaren, en moeten ook insecten geweerd worden (muggegaas voor ventilatie openingen. Dit laatste is overigens ook in verband met myxomatose van belang daar dit ook door stekende insekten wordt overgebracht.
Voor ontsmetten van de hokken en materialen kan natronloog 2% gebruikt worden. Daarnaast kan ook 3% hypochlorid of 2% chloramine gebruikt worden en, mits hier ervaring mee is kan ook formaline gebruikt worden. Groenvoer verstrekking kan het beste worden gestaakt waarna men overgaat op commerciële korrelvoeders desgewenst aangevuld met graan en/of hooi.

Wordt men geconfronteerd met een uitbraak dan kan men door snelle vaccinatie van de nog gezonde konijnen sterfte stoppen binnen 72 uur. Dit geldt enkel wanneer direct na de eerste sterfte gevallen begonnen wordt met vaccinatie. Dit is niet het geval indien er reeds 1 week of langer sterftegevallen zijn. Dus bij twijfel niet wachten doch direct overgaan tot vaccineren. Hierbij moet men er aan denken dat de bescherming van deze vaccinatie korter duurt dan indien men een gezond hok vaccineert.